Er zijn vast en zeker mensen die onze avonden behoorlijk saai zullen vinden. Mon en ik kijken elke avond televisie, ieder op een eigen bank, maar samen – als een honderd-jaar-getrouwd stel – kijken we naar onze vaste tv-programma’s. We hebben zelfs – heel burgerlijk – een weekschema met wat we op welke dag kijken. Eerlijk gezegd: dat bevalt prima, maar hoe anders is het als voor het ongeval, we zaten destijds zeker één keer in de week na het werk in een restaurant, op een verjaardagsfeestje of dronken samen met vrienden een gezellig drankje.
Mon ligt op de bank, onder een dekentje (want hij heeft het meestal koud) en met een kussen onder zijn onderbenen (dit verzacht de pijn in benen en voeten). In zijn favoriete TV-houding dus. Zeker ’s avonds helpt dit relaxed-liggen om energie te sparen om later op de avond nog de trap op te kunnen. Sinds twee weken slapen we weer boven in ons eigen bed. Ruim een jaar sliepen we in de logeerkamer op de benedenverdieping. De trap oplopen vergt veel van hem en het is elke avond opnieuw spannend of het lukt, maar tot nu toe gaan we nog steeds iedere avond naar boven.
Ik zit op de andere bank met de I-pad naast me. Net als veel Nederlanders multitask ik tussen het tv-programma en wat mijn volgers op twitter zeggen. Dan vraagt Mon opeens: “Vind je het zwaar?” Het is zaterdagavond, op TV vertelt een echtpaar hoe hun leven drastisch veranderde door een ongeval. Ik kijk op: “Zwaar? Soms, het is erger geweest. Jij?” Hij zwijgt. We volgen het verhaal op TV verder. De man heeft een dwarslaesie als gevolg van een ongeval, 2 jaar geleden. Hij zit in zijn elektrische rolstoel en vertelt. ‘Voor mijn vrouw is het veel erger dan voor mij.’ Zij vult snikkend aan: “Hij heeft het, maar ik ben gehandicapt…..”. Daar schrik ik van…… Ik herken veel bij deze mensen, ook ons leven stond in 2008 op zijn kop na het ongeval van Mon. Maar voel ik me gehandicapt…?
Ik kijk naar Mon en zeg: “Ik zie dat niet zo. Ik heb me nooit gehandicapt gevoeld.” Het zijn heftige woorden die de vrouw uitspreekt, ik merk dat het me emotioneert. Ik begrijp het wel, ook ik had een zware periode na het ongeval, maar ik zag het eerder als een rouwproces waar ik door heen ging. Mon had en heeft zijn eigen proces. Hij heeft te dealen met hele andere dingen als ik. Zo zag ik dat en nog steeds eigenlijk. Dat rouwproces heeft voor mij een tijd geduurd, ik weet niet precies hoelang, een, twee jaar… ik weet het niet. “Wanneer werd het voor jou dan anders, dat het rouwen over was?” vraagt Mon. Ik kan die vraag op dat moment niet beantwoorden.
Dat gebeurt een paar dagen later wel als ik het verhaal van een docent lees, die na een ongeval weer terug voor de klas staat, d.w.z. zit in zijn rolstoel. Het is een aangrijpend verhaal over aangrijpende veranderingen in een leven. “Accepteren is het moeilijkste, maar ook het allerbelangrijkste.” Weer een uitspraak die me raakt, confronterend ook, maar ik besef tegelijkertijd dat het heel erg waar is.
Wanneer ik nu terugkijk, dan ging het beter met me vanaf het moment dat ik accepteerde dat ons leven anders was en bleef. Dat ging letterlijk in stukjes. Ik herinner me nog het lijstje dat ik maakte van alle ‘lastige’ dingen in mijn leven na het ongeval van Mon, met ook de dingen waar ik boos over was of verdrietig. Vervolgens liep ik alle punten op dit lijstje een voor een na en zocht er een oplossing bij. Vragen die ik had over dwarslaesies, over pijn, over rouwen, over omgaan met vrienden, over onze relatie, over mijn werk, over regels en procedures enz. Het hielp mij om alle onmacht die ik voelde op deze manier in stukjes te hakken. En ja, dat het moeilijk was, da’s zeker waar. Maar die stukjes maakten het voor mij overzichtelijk.
Ik stelde me zelf vragen als: Waarom vind ik het lastig of zwaar? Wat kan ik doen? Kan ik het zelf of heb ik hulp nodig? Kan er überhaupt iets aan gedaan worden? Ik bedoel: die rolstoel is deel van ons leven, die gaat nooit meer weg. Net als de medicatie en zijn linkszijdige verlamming. Ik ging op zoek naar informatie over dwarslaesie en chronische pijn. Hoe help ik hem goed en wat kan ik beter niet doen. Hoe erg is het als iets er niet meer is of kan? Hoe doen we het vanaf nu samen, wat verandert tussen Mon en mij? Al dat soort vragen kwamen voorbij.
Ik merkte dat deze aanpak bij mij paste en dat het mij ook innerlijke rust gaf. Accepteren maakte mijn leven gemakkelijker en ik kreeg zo ook oog voor nieuwe dingen. Ik ontdekte het schrijven en het delen van mijn verhaal. Ik kan inmiddels heerlijke appeltaarten bakken 😉 en ook met een vriendin genieten van een etentje ergens in een gezellig restaurant. En ik kan ontzettend trots zijn wanneer het mij lukt het tuinhekje te repareren of de ruitenwisservloeistof bij te vullen.
Ik ontdek dat er dingen zijn die je niet kunt veranderen, maar dat ik er wel anders op kan reageren. Ook dat ik niet alles hoef aan te pakken, maar dat het vaak veel verstandiger is om de dingen gewoon bij anderen laten.
Regelmatig complimenteren mensen die mijn verhaal horen mij over de kracht die ik laat zien. Maar er komen ook vragen uit de zaal of ik het nooit zwaar vind en of ik het ook wel eens niet zie zitten. Is mijn leven alleen maar leuk? Nee hoor, net als ieder mens heb ik slechte-humeur-dagen of dagen dat ik verdrietig ben of pieker, maar ik weet inmiddels dat zulke momenten ook weer voorbij gaan.
Accepteer ik het nog steeds en altijd? Nee, zeker niet. Het steekt regelmatig wanneer vrienden verre reizen maken of andere leuke samen-dingen doen. Maar dat gevoel trekt snel weer weg: we hebben andere gelukmomenten, de tv-avonden bijvoorbeeld of onze tuin. In de zomer buiten of ’s winters vanaf de keukentafel samen genieten van alles wat in de tuin leeft en beweegt. Ik geniet er van mijn verhaal te delen en de reacties daarop. Wanneer mensen mijn lezingen of verhaal inspirerend noemen, vind ik dat weer inspirerend.
Ik merk dat ik nu – ruim 5 jaar na het ongeval – heel bewust zorg voor Mon: ik help hem en ook weer niet, dan probeert hij het zelf. Ik zorg voor hem en soms ook niet, dan doet een ander dat. Ik zorg ook bewust goed voor mezelf door mijn eigen programma te volgen en mijn eigen dingen te blijven doen. Ik vergroot mijn zelfvertrouwen en verminder mijn angst voor veranderingen en onzekerheden. Ik sta regelmatig stil bij de woorden van Annemarie Postma: ‘Verandering in je leven is niet iets wat je doet, het is iets wat je toestaat.’
12 oktober 2014
Reacties 7
Marjo, je omschrijft het mooi. De veranderingen in jullie leven, de zorg, de problemen en alles wat je nu samen mist. Maar vooral ook wat je samen wél nog hebt en kunt. Genieten van de kleine dingen. Genieten ook van de tijd die je bewust voor jezelf neemt, anders hou je dit niet vol!. Acceptatie -zo is ook mijn eigen ervaring- is het moeilijkste dat er is. Dat kost tijd, heel veel tijd.
Weer met diepe bewondering gelezen Marjo .
Ik geniet altijd erg van de manier waarop jij je gedachten verwoordt! Prachtig! Daardoor ‘voel’ ik wat je opschrijft. Erg mooi; dankjewel Marjo.
Hallo Marjo,
Heel mooi geschreven, open en ook intiem. Bijzonder.
Lieve groeten,
Sandra
heel mooi gezegd, dank je voor het delen
bedankt voor het delen!
Mooi blog Marjo! Je schrijft telkens raak, toegankelijk en invoelbaar.