Mijn vriendin Frouke vloog vorige week weer terug naar de VS. Ze woont er al meer dan 30 jaar en is ieder jaar in Nederland op familiebezoek. Haar familie woont verspreid door Nederland en iedereen wil haar in die dagen zoveel mogelijk zien. Dus is haar familie-vakantie druk en volgepland met haar pa, haar 5 zussen en 5 schoonbroers. En toch vindt ze in die 2 weken ook altijd tijd voor mij. Ik ken haar van de kleuterschool, ik zie het nog steeds voor me: met haar kleine zusje aan de hand stond ze opeens naast de juf. We waren 5 of 6 jaar zoiets, het begin van een hechte vriendschap.
Ze kwam dit keer een hele ochtend en het is altijd een feest als ze er is. We proppen zo’n ochtend helemaal vol ervaringen, anekdotes, herinneringen en vergelijkingen. Tussen haar Amerikaanse levensstijl herken ik haar altijd hard-werken en in alles wat ze zegt zie ik haar balans in zorgvuldige afweging en ondernemingsgeest. We praten over wat ons drijft en raakt. Over vroeger en over het nu, zij prijst mijn veerkracht en mijn geduld. Mon is die ochtend niet fit. Hij ligt op bed, terwijl ik met haar onze levenservaringen uitwissel en hoe haar leven in de VS verschilt met het mijne. En ook weer niet.
Frouke vertelt over haar 90-jarige schoonmoeder, die in een zorginstelling in de VS is opgenomen, over haar dementerende maar nog jonge schoonzus en we constateren hoe belangrijk het is dat de mens achter de patiënt gezien wordt. Professionals die zeggen: “I’m working WITH you, instead of AT you,” vertrouwt ze de zorg van haar naasten toe. En dat is niet alleen in de VS belangrijk.
Ze lijkt steeds meer op haar moeder. “Jij op je vader”, zegt ze en dat vind ik een bijzonder mooi compliment. Mijn vader overleed in 1986. We staan er langer bij stil en blikken terug. Mijn pa was een bijzondere man. Hard werken, nergens bang voor en een man van niet al te veel woorden En soms had hij hele rake uitspraken. Destijds besefte ik dat niet, maar na zijn overlijden waren het vooral deze kenmerkende uitspraken die ik mij bleef herinneren.
“Alles woo ste aan geis, dat krumpt”. Ik hoor het hem nog zeggen. Onvervalst Limburgs en in gewoon Nederlands betekent het zoveel als: “Dat wat je aanbreekt en er vervolgens iets van afhaalt, wordt altijd kleiner of minder.” Ik vond dat bijzonder intrigerende woorden, zeker als 10-jarige. Ik geloofde het niet en ging dus driftig op zoek naar iets wat niet minder werd als je er iets vanaf haalde. Denken, denken, denken. Een sneetje brood pakken en opeten, dan is er minder brood over. Limonade drinken en de fles wordt leger. Is het echt, wordt het altijd minder? Ik kon dat niet zomaar geloven. In een dorp verderop stond een hele hoge watertoren, die volgens mijn vader helemaal vol drinkwater stond. En ik dacht: die blijft vast altijd vol, dus als ik de keukenkraan opendraai, wordt het vast niet minder. Hoe dat precies allemaal werkte met zo’n watertoren, iets met communicerende vaten of zo, daar had ik als 10-jarige geen idee van, maar ik wist het zeker: ik had iets gevonden had om de stelling van mijn pa onderuit te halen. Tja, ik was 10…… Later besefte ik: pa had gelijk. Voorraden voedsel worden altijd minder, spullen en materialen verslijten, natuur en milieu worden door ons gebruik aangetast. Hoe zit dat dan met onze gezondheid? Door ouder-worden kan ons lichaam steeds minder, chronisch ziek-zijn haalt meestal ook (in stukjes) je algemene gezondheid naar beneden. En Mon liep door een ongeval in huis een partiële dwarslaesie op, zijn lichaam kan niet meer als voorheen. Maar is dit wat mijn vader bedoelde?
Mijn vader was ook een stoere man, durfde veel en pakte alles aan. Soms impulsief, ik noem dat zelf liever spontaan. 😉 Het was vooral een man van niet-achterover-leunen, maar van aanpakken. Na de lagere school eerst korte tijd op de boerderij gewerkt, later naar de Staatsmijnen; hij bleef er 20 jaar, ondergronds. Mijn vader wachtte de mijnsluiting niet tot het laatste moment af, ging op zoek naar een nieuwe uitdaging en vond ook vrij snel een nieuwe baan. Hij deed op latere leeftijd naast zijn werk nog een pittige studie als hovenier. Van wie zou ik dat hebben: dat combineren van een fulltime-baan en een serie intensieve avondstudies?
Zijn gezin betekende alles voor hem en hij stond altijd klaar voor een ander te helpen. Achteroverleunen of een dag geen fut, dat wilde mijn vader niet horen. “Raap dig bie-ein” klonk het dan. Dit betekent zoveel als: “Kom op! Ga iets doen! Benut je kracht.” Mijn pa leerde mij zo al vroeg overeind te blijven en er tegelijkertijd ook voor anderen te zijn. Eind 2011 was ik dit principe helemaal kwijt, een burn-out was nodig om te beseffen dat mijn kracht er eerst voor mij is en dat ik die niet steeds en helemaal aan anderen moet weggeven. Dat ik vooral goed voor mijzelf moet zorgen, want dan pas kan ik ook goed voor een ander zorgen. Met professionele hulp vond ik weer terug dat wat mijn ouders me leerden, ik krabbel langzaam overeind, ik leerde hulp te vragen en te accepteren en ik vind steeds meer innerlijke kracht en balans.
“Je leert totdat al je vingers even lang zijn.” Deze woorden van pa maakte bijzonder veel indruk op me en ik dacht: Goh, dan moeten die pinken wel heel hard hun best doen. 😉 Later besefte ik dat hij natuurlijk bedoelde dat je je hele leven lang blijft leren. Je vingers worden nooit even lang (ongelukken daargelaten). Ik denk er – zeker de laatste jaren – vaak aan terug. Sinds het ongeval van Mon kreeg ook ik de nodige levenslessen. In het begin – het eerste jaar na het ongeval – zie je dat niet zo, dan ben je vooral bezig met overleven en herstellen en wil je je leven zo snel als mogelijk weer op de rails hebben. Maar inderdaad, ik leer elke dag, nog steeds en ervaar mantelzorg als de meeste intense levensles. De mantelzorg in mijn leven leerde mij keuzes te maken, leerde mij goed naar mijzelf te luisteren, leerde me te accepteren (het is zoals het is) en dat wat ik niet kan beïnvloeden te negeren, maar vooral mijn energie te gebruiken voor dat wat ik wel kan veranderen. Ik leer nog steeds, elke dag, totdat mijn vingers even lang zijn….. 😉
2 augustus 2014
Reacties 1
Weer mooi geschreven Marjo !!