Fascinerend te lezen hoe actueel de denkbeelden van Hannah Arendt (1906-1975) en Rosa Luxemburg (1870-1919) in het licht van het ‘verzetten van de bakens’ vandaag de dag zijn. Bijzonder hoe Joke J. Hermsen in Het tij keren laat zien dat Rosa Luxemburg al meer dan een eeuw gelden waarschuwde voor de effecten van het toenemende kapitalisme en de daaraan verbonden groei van ongelijkheid tussen arm en rijk. Het lijkt alsof de wereld Rosa niet gehoord heeft, dat er niets is gebeurd om die ongelijkheid te verkleinen. Nee, in de loop der jaren nam die ongelijkheid alleen maar toe. Is er hoop? Ja, die is er. In het verzet van burgers in allerlei vormen, in burgers de kans geven voor mee te doen, voor mee te praten en voor mee te denken aan de toekomst van samenlevingen in de wereld. Joke J. Hermsen beschrijft de volksopstand in Frankrijk (2018) en de grote demonstraties van ‘de gele hesjes’ in de steden en hoe de opstand zich geheel in lijn met de revolutionaire analyses van Rosa Luxemburg, voltrekt. Wat we leren, is dat de massa spontaan tot actie overgaat als gevoelens van rechtvaardigheid langdurig zijn gekrenkt en het verzet ertegen ineens ontbrandt. Zowel Luxemburg als Arendt waren hun tijd ver vooruit. Arendt noemde de volksraden ‘de verborgen schat’ van de revolutie. We leren bovendien uit het essay van Joke J. Hermsen dat op sociale waarden gestoelde democratieën de wereld kunnen redden niet alleen m.b.t. de ongelijkheid tussen arm en rijk, tussen mannen en vrouwen maar ook m.b.t. de uitdagingen waarvoor we staan m.b.t. klimaatveranderingen. Een klein maar indrukwekkend groot boek.
